Allah bize darılır mı?
Soru: “Allahım azabından affına, dargınlığından rızana sığınırım.” duasına binaen Allah bize darılıp kırılır mı? Burda anlatılmak istenen nedir, ayrıca bu dua sahih midir?
Cevap:
A) Duanın orijinali ve meali
Bu dua sahih hadistir, Efendimiz'in(sallallahu aleyhi vesellem) dualarındandır, Müslim’de yer almaktadır. Meşhur dualardandır.
Diğer taraftan, soruda geçtiği halinde tercüme hatası var denilebilir.
Bilinmelidir ki, duyguları ifade eden kelimelerin anlam alanları, dilden dile çok fark etmektedir. Bazı duygular veya bazı his nüansları için dillerde kelime bulunmamakta veya anlam kümeleri birebir mütekabil gelmemektedir. Mesela Arapça'daki “gayret” kelimesini Türkçe'de “kıskanmak” diye ifade etmek hatalı olmaktadır.
Efendimiz'in(sallallahu aleyhi vesellem) duası şöyledir:
اللَّهُمَّ أَعُوذُ بِرِضَاكَ مِنْ سَخَطِكَ وَبِمُعَافَاتِكَ مِنْ عُقُوبَتِكَ وَأَعُوذُ بِكَ مِنْكَ لاَ أُحْصِي ثَنَاءً عَلَيْكَ أَنْتَ كَمَا أَثْنَيْتَ عَلَى نَفْسِكَ
(1)
Okunuşu (transkripsiyonsuz): Allahumme eûzu bi ridâke min şehatik, ve bi muâfâtıke min uqûbetik, ve eûzu bıke mink. La uhsî senâen aleyk, ente ke mâ esneyte alâ nefsik.
Meali: Allahım; sığınırım rızana, hoşnutsuzluğundan; ve affetmene, cezalandırmandan; ve Sana, Senden. Sayıp ifade edemedim Senin güzel vasıflarını; Sen, sena ettiğin gibisin Kendini.
B) Sorulan kelimenin açıklaması
Görüldüğü gibi, sizin verdiğiniz mealde “dargınlık” diye geçen kelime (سَخَطِ ), rıza kavramı mukabilinde kullanılmıştır. Bu açıdan anlamı “hoşnut olmama, beğenmeme, razı olmama, uygun görmeme..” demektir. İngilizce olarak “discontent, dısaffection, irritation..” manaları verilmektedir.
Yani “dargınlık, küskünlük” gibi kelimelerle tercüme etmek doğru olmayacaktır. “Rahatsız olma, irrite olma” gibi manalar ise Zat-ı Akdes olan Allah-u Teala için kullanılamaz.
Duanın o ibaresinin kast ettiği; “Allahım, Sen'in hoşnut olmayacağın hal, fiil ve sözlerden Sana sığınırım; beni razı olacağın, hoşnutluk göstereceğin hal, fiil ve sözlere muvaffak et” olarak ifade edebiliriz.
Allah-u Teala için “kuluna darıldı veya küstü” ibarelerini günümüz Türkçesi için uygun görmüyoruz. Ama Allah kuluna “öfkelenebilir, gadap/gazap edebilir, sevmeyebilir”. Bu kelimeler, verilen manayı ifade etmek için daha uygun düşmektedir.
C) Bu dua üzerine
Bu dua her zaman okunabilir, tahiyyattan sonra yani namazdan çıkmadan da okunabilir.
Bu, çok câmi yani az kelimeyle çok anlam kast etmiş bir duadır. Gerçi Efendimiz'in(sallallahu aleyhi vesellem) öyle olmayan duası da yoktur.
1. İlk olarak Allah'ın hoşnut olmadığı her şeyden, O'nun rızasına, hoşnutluğuna sığınılmakta ve bizden razı olması talep edilmektedir.
2. İkinci adımda, O'nun verebileceği cezalardan, yani bizim ceza gerektiren durum, eylem ve sözlerimizden O'nun engin rahmetine ve affına sığınılmaktadır. Zaten ilk adımda, O'nu hoşnut etmeyen şeylerden Kendisine sığınmıştık ki; bizde Allahın hoşnut olmadığı şey kalmamışsa, cezalandıracak bir şey de kalmamış demektir. Yine de af talebimizi yineliyoruz.
3. Üçüncü ve son adımda ise “Senden, yine Sana sığınırım” denilmektedir.
* Bu söz ile, hem Allahtan başka sığınacak bir melce ve korunak olmadığı ifade edilirken, hem de başımıza gelen her şeyi Allah'ın takdir etmiş olduğu ifade edilmektedir. Evet, bize vuran sopa kim ve ne olursa olsun, bizim dövülmemize izin veren Allah-u Teala'dır. O'nun izni olmadan hiçbir şey olmaz.
* Diğer taraftan, Allah-u Teala’nın isim ve sıfatları çoktur. Bir kuluna hastalık dilediği zaman bu bir isminin tecellisidir; şifa vermesiyse başka bir isminin tecellisidir.
* Nasıl ki bir padişahın zindanı da olur, sarayı da olur; birini cellada gönderse de onun emridir, hilat giydirse de onun emridir. Ve asla bunların bulunması ile padişahın padişahlığına bir noksanlık gelmez. Amma bir kul için, cellada mı gönderildiği yoksa kendisine hilat mı verildiği çok fark eder.
* Aynı şekilde de Allah'ın sayısız esma ve sıfat ve vasfı vardır. Ve hangisi tecelli ederse etsin Allah tecelli etmiş olur. Amma ki, biz kullar için üzerimizde bazı tecelliler daha tercih edilir. Mesela biz üzerimizde “Kâbid = daraltan” ismiyle değil “Bâsit = genişleten” ismiyle tecelliyi tercih ederiz. Veya “Dâll = hata ve günahı yaratan” ismiyle değil “Hâdi = hidayet veren” ismiyle tecellisini isteriz.
* Bu çerçevede, üçüncü ibare, “Allahım, hepsi senin tecellin ama biz, o tecellilerinden sana sığınıyoruz ve bu tecellilerini istiyoruz” manasındadır.
1. http://sunnah.com/müslim/4/252