Çocuklara Aşı Yaptırmamalı mıyız?

Soru: Bulaşıcı hastalıklardan korunma adına çocukluk çağında yapılması zorunlu olan aşılar hakkında çok fazla bilgi kirliliği var. Özellikle İslami kesimde bu anlatı daha da yaygın. Bizim de kafamız karışabiliyor. Bu aşıların yapılması hakkında ne düşünüyorsunuz?

Cevap: Çocukluk çağında yapılması zorunlu olan aşılar konusunda günümüzde büyük bir bilgi kirliliği yaşanmaktadır. Bulaşıcı hastalıklardan korunmada kritik öneme sahip olan bu aşıların gerekliliği konusunda uzmanların görüşüne başvurmak esastır.

İslam'ın temel prensiplerinden biri, vücut ve sağlığın bir emanet olarak görülmesidir.⁽¹⁾ Bu emanete dikkatle riayet etmek her bireyin sorumluluğudur. Uzmanların büyük çoğunluğunun ittifak ettiği bir konuda⁽²⁾ bilinçli olarak farklı davranmak, ahiret açısından sorumluluk doğurur. Örneğin açık uyarılara rağmen emniyet kemerini kullanmamak sonucu ortaya çıkan zarardan kişi ahirette hesaba çekilebilir. Çünkü bu durumda vücut ve sağlık emanetine hakkıyla dikkat etmemek söz konusudur. Aynı şekilde bir binanın güvenilir olup olmadığına da ancak mühendis gibi uzmanlar karar verebilir. Bu durumda uzmanların çoğunluğunun görüşüne aykırı hareket etmek kişiyi ahlaki ve manevi anlamda sorumlu kılar.

Aşılar, hastalık yapıcı mikropların zayıflatılmış hâllerini içeren ve bu şekilde hastalık oluşumunu veya bulaşmasını engelleyen önemli tıbbi uygulamalardır. Zayıflatılmış mikroplar ile hastalığın bulaşmasının ve insana zarar vermesinin engellenebilmesi Allah'ın büyük lütuflarındandır. Bilimsel veriler, aşıların zararlı olduğuna dair herhangi bir güvenilir sonuç ortaya koymamıştır. Nitekim 1990'ların sonunda aşıların otizme yol açtığını iddia eden bir araştırma, bilimsel yanlışlar nedeniyle yayından kaldırılmış ve geçersiz kabul edilmiştir. ⁽³⁾

Elbette her tıbbi müdahalede olduğu gibi aşılarda da çok nadir görülebilen ve genellikle hafif seyreden yan etkiler olabilir. Ancak bu minimal riskler aşıların engellediği kızamık, menenjit, çocuk felci gibi ölümcül veya sakat bırakıcı hastalıkların getireceği büyük tehlikelerin yanında ihmal edilebilir düzeydedir. ⁽⁴⁾

Pseudo-scientific (sözde bilimsel) olarak nitelendirilen, kaynak ve uzmanlık desteği olmayan kişi ve kuruluşların bilimsel görünümlü iddiaları gerçeği yansıtmamaktadır. Bununla birlikte günümüzde sosyal medya insanların hayata bakışını belirleyen önemli araçlardan birine dönüşmüş durumdadır. Sosyal medya algoritmalarıysa kullanıcıların ilgisini çekebilmek için onlara daha önce ilgi gösterdikleri alanlara dair paylaşımları sıkça göstermektedir. Bu durumda aşı karşıtı yayın yapan bazı kimselerin iddialarına sosyal medya üzerinden ilgi gösterdiğinizde, önünüze yine aynı düşüncedeki farklı insanların gönderileri düşecektir. Bu durum sizde "Doktorların çoğu da bu görüşe sahip demek ki." gibi bir yanlış algı oluşturmamalıdır. Bu tarz konularda uzmanların genel görüşünün ne olduğuna dair bilgi edinmek için başvurulması gereken mecra sosyal medya değil, hakemli dergilerde yayımlanan bilimsel makalelerdir.

Dolayısıyla elinde imkan bulunduğu hâlde doktorların çoğunluğunun yapılmasını önerdiği aşıları çocuğuna yaptırmayan bir birey, manevi ve ahlaki açıdan sorumludur ve ahirette bu davranışından dolayı hesaba çekilebilir.

_{1-) İslam'da sağlığın korunması, dinin temel amaçlarından biri olan "canın korunması" (Hıfz-ı Nefs) ilkesi kapsamındadır. Kur'an-ı Kerim'de "Kendi ellerinizle kendinizi tehlikeye atmayın." (Bakara, 2/195) buyrulmaktadır.}

_{2-) İslam fıkhında bir konuda hüküm verilirken o konunun uzmanlarının görüşüne başvurulması esastır. Nahl Suresi 43. ayette geçen "...Eğer bilmiyorsanız ilim sahiplerine (zikir ehline) sorun." ifadesi, bu prensibin temel dayanaklarındandır. Tıp gibi teknik konularda da uzman hekimlerin görüşü "zikir ehlinin" görüşü mesabesindedir.}

_{3-) Söz konusu araştırma, Andrew Wakefield tarafından 1998'de The Lancet tıp dergisinde yayımlanmıştır. Ancak araştırma, ciddi metodolojik hatalar, çıkar çatışmaları ve etik ihlaller içerdiği gerekçesiyle 2010 yılında dergi tarafından tamamen geri çekilmiştir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve sayısız bilimsel kuruluş, aşılar ve otizm arasında bir ilişki olmadığını kesin olarak belirtmektedir.}

_{4-) Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve T.C. Sağlık Bakanlığı gibi otoriteler, aşıların faydalarının, olası nadir yan etki risklerinden çok daha ağır bastığını vurgulamaktadır. Aşılar sayesinde difteri, tetanoz, boğmaca, çocuk felci, kızamık gibi pek çok tehlikeli hastalık önlenmekte ve bu hastalıklara bağlı ölümlerin ve sakatlıkların önüne geçilmektedir. Kızamık kaynaklı ölümler Dünya Sağlık Örgütü'ne göre 2000-2022 arasında %83 azaldı. Detaylı bilgi için bkz:
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/measles Son erişim tarihi: 18.07.2025}