İlim öğrenmek istiyorum ama enerjim yok diyen biri ne yapmalı?

Soru: İlim öğrenme veya kitap okuma konusunda iştiyakım var ama enerjim yok diyen biri ne yapmalı? İlim öğrenme aşkı ve şevki hem kendimizde hem başkalarında nasıl uyandırılabilir? İslami ilimleri ilmihal düzeyinin biraz üstünde fakat bir alim düzeyinin de biraz altında bir yerlerde öğrenme konusunda nasıl bir yöntem tavsiye edersiniz?

Cevap: Başkasında ilim şevki uyandırma meselesiyle ilgili olarak şunlar söylenebilir: 
 

Eğer kendisinde ilme dair şevk uyandırmak istediğiniz kişi çok büyük değilse yani 0-6 yaş grubundaysa bu konuda biraz şansınız var demektir. 6-12 yaş grubunda bu şans azalır. 12-18 yaş grubu için daha da azalır ve böyle gider. Üniversitelerle muhatap olma, yüksek lisans veya doktora yapma gibi özel durumlar hariç tabii. Bu durumlar dışında gençlerde, o gençlerin gelecekleriyle ilgili kararlarında size danışılıyorsa, o gençler sizi örnek alıyorsa, size özeniyorlarsa, sizi önemsiyorlarsa, onlar üzerinde etki gücünüz varsa onlarda bir ilim öğrenme şevki uyandırmak mümkün olabilir. Fakat yetişkin olunca ve arada böyle bir durum veya bağ oluşmamışsa böyle bir şevk uyandırmak şansı pek yoktur. Hatta birisi akademisyen ve öğrenmeye sürekli açık, diğeri ise böyle bir özelliği olmayan bir karı koca arasında dahi bir tarafın diğeri üzerinde gerçek bir ilim şevki oluşturması gayet zordur. Hatta imkansız değildir ama imkansıza yakındır. Kardeşler arasında da belirli bir yaşı geçince veya kardeşler birbirleriyle sürekli görüşmüyorlarsa aynı zorluk geçerlidir.

Ancak bir insan kendisini daha hikmetli, daha güzel ahlaklı, daha şefkatli ve boş şeylerden uzak durmasını sağlayacak bir hale getirecek bir ilme sahipse veya bu yolda gayret gösteriyorsa onun bu durumu çevresi üzerinde bir cins pozitif etki oluşturacaktır. Bu pozitif etki illaki ilim şevki olmak zorunda değildir. Ancak onu da kapsayacak bir pozitif etki her halükarda oluşur.

Başkalarında ilim şevki oluşturmak konusunda realist olmak, gerçekleri kabullenmek gerekir. Çoğu durumda öğretmenler, hocalar ve ulema, insanlarda ilim şevki oluşturmayı pek başaramamışlardır ancak zaten bir şekilde ilim şevkine veya hakikate karşı saygı hissine ve fikrine sahip olanları cezbedebilmişlerdir.

Özel çerçevede ise bir yakınınızda (arkadaş, eş, dost, akraba vb.) böyle bir etkinin oluşması için ciddi, uzun süre ve yüksek yoğunlukta dua ederseniz genellikle (her zaman değil ama çoğu zaman) durum değişir ve karşı tarafta bir ilim şevki oluşabilir. 

(Yüksek yoğunluklu dua şu demek: Ya az bir duayı çok zaman yaparsınız. Ya Ramazan gecelerinin son on gecesinde her gece dua edersiniz. Ya 100 Celcelutiye, 100 evrad-ı kudsiye, 100 cevşen okursunuz. Bir insan kendisiyle bir cins sorumluluk, bir sevgi ilişkisinin bulunduğu ibir insan için samimi, ihlaslı bir şekilde çok dua ederse bunun genellikle kabul edildiğini görebilirsiniz. Genellikle kaydı önemlidir çünkü karşı tarafın mizacı veya temayülleri hiç uygun değilse bu dua tam aynıyla kabul edilmeyebilir de.)

İşin doğrusu, bizzat büyüttüğümüz çocuklar, eğitimlerinde veya gelişimlerinde katkımız olan gençler dışında (onlarda da % 100 değil tabii) insanlarda ilim şevki pek oluşturamıyoruz. Aslında sadaka şevki de, spor yapma şevki de, diyet yapma şevki de pek oluşturamıyoruz. Çünkü bizler genellikle başka insanları etkileyemiyoruz. Bu biraz karamsar bir cevap olabilir ama gerçek böyledir.

Bir başka husus: Çoğu zaman bizzat mesuliyetimiz olan durumlar dışında başkasını değiştirmek istemek ve bunu esas mesele yapmak kendimizi değiştirmemize de mani olur. 

“Şevkim var ama enerjim yok.” konusu da oldukça yaygın ve genel bir durumdur. İnsanların hemen hepsinin daha çok kazanmaya, daha çok çalışmaya, daha sağlıklı beslenmeye, spor yapmaya, ilim öğrenmeye, yabancı dil öğrenmeye, yazılım öğrenmeye bir cins arzusu, hayali bulunur ama gerçek şevki bulunmaz. Bu da insanların temel problemlerinden birisidir. Yapmak istemek ama yapamamak problemidir. İrade egzersizleriyle aşılabilir.