Karşı Taraf Negatif Davrandığında

Soru: Günlük hayatta birisi negatif duygusunu ifade ettiğinde vereceğim doğru tepkiyi düşünürken bir sessizlik oluştuğunu fark ediyorum ve bazen geçiştiren bir tepki vermiş oluyorum. Karşı taraf negatif olduğunda ona verilecek doğru tepki nasıl olmalı? 

Cevap: Böyle durumlarda yapılması gereken tek şey sizin negatif olmamanızdır. 

Örneğin bir insana iyilik yaparsınız ancak o insan bu iyiliği küçük görüp sizi tersleyebilir. Yahut sizce makul bir olay hakkında eşiniz pek çok duygu ifade edebilir. Hatta bu ifadelerde sizi doğrudan veya dolaylı olarak suçlayabilir. Geleneksel Türk rolleri açısından örnek verecek olursak; bir erkeğe eşi maddi yetersizlikle veya fakirlikle ilgili negatif bir şeyler söylerse o erkek kendisinde suçluluk hissetme eğilimine girebilecektir. Bir kadına da kocası “Marketler ne kadar kötü sebze-meyve satıyorlar. Bu yemekler tatsız tuzsuz.” dese o yemeği yapmış olan hanım bu sözlere alınabilecektir.

Bu gibi durumlarda bize lazım olan tek şey, başkasının negatif ifadelerine karşı kendi içimizden negatif olmamaktır.

Burada fark edilmesi gereken şudur, negatif duygularını ifade eden kişi bir realiteyi değil sadece kendi duygularını ifade etmektedir.

Ancak sonraki yapılacaklar ne olursa olsun ilk yapılması gereken size negatif bir duygu ifade edildiği andaki ilk darbede fiziksel değil ancak zihinsel ve duygusal olarak o ortamdan kopmanızdır. Karşı bir negatiflik üretmemenizdir. Örneğin “Ben eşim için neler yapıyorum onun bana dediklerine bak. Yazıklar olsun!” veya “Ben neden hep böyle insanlarla karşılaşıyorum? Lanet olsun şansıma.” gibi içsel tepkiler vermemektir.

Siz negatif olmadıktan sonra ise yapabilecekleriniz duruma göre değişecektir. 

Yukarıdaki karı-koca örneğinden hareketle, siz kocasınız ve eşiniz maddi yetersizliklerden şikâyet ediyor ve sizin tembelliğinizden, müsrifliğinizden bahsediyor ise siz hakikaten tembel veya müsrif olabilirsiniz. Bunu ayrıca kontrol edip değerlendirebilirsiniz.

Bazen size şikayetlerde bulunan, negatif duygularını ifade eden kişi ergen bir çocuk gibi memnuniyetsiz, her şeyden şikâyet eden birisi olabilir. Onu kendi hâline bırakabilirsiniz.

Bazen karşınızdaki insan sözden anlayabilecek, öğrenmeye açık birisidir de siz ona tam o esnada “Bu yaptığın negatif bir tutum.” dersiniz ve onun kendisine gelmesini sağlayabilirsiniz. O da bundan ders alır. 

Bazen de karşınızdaki ders alacak durumda değildir ancak sizin bir özür dilemeniz meseleyi hâlledecektir. Siz de özür dileyip konunun uzamamasını sağlayabilirsiniz.

Bazen bir yakın arkadaşınız bir başka meseleyi size şikâyet ediyordur. Siz de onu güzelce dinleyebilir, ona destek olabilirsiniz ve mesele bu şekilde çözülebilir.

Bazen sizin tersleyip geçmeniz gereken durumlar da olabilir. 

Kısacası bir insanın negatif duygu ifade etmesine karşı her durumda işe yarayacak sabit bir şey yoktur. Her durumun kendine özgü şartları ve gerekleri olabilir. Ancak siz negatif olmadıkça kendi genel bilginiz ve beceriniz ölçüsünde doğru olanı az çok seçebilirsiniz.

Küçümseme Duygusu

Bu arada başkaları negatif oluyorlarken ve siz negatif olmamaya çalışırken negatif olanları küçümseme gibi bir duyguya kapılabilirsiniz. Karşı tarafın o esnada yaptığı şeyin çocukça olduğunu fark edebilirsiniz ve bu durum sizde karşı tarafı küçümseme duygusu oluşturabilir. Aynen siz namaz kılmak için kalktığınız sırada yanınızdaki arkadaşınızın namaz kılmayacağını söylemesi ve bunun üzerine sizin doğru olanı arkadaşınızın ise yanlış olanı yaptığını fark etmeniz gibi…

Bu durum aslında tam manasıyla bir küçümseme de sayılmaz ancak küçümsemeye benzerdir. Başlarda da zararsız bir duygudur. Çünkü siz bu şekilde öğrenmiş oluyorsunuz. Karşınızdaki insan ise kendi dünyasını, kendisini yaşamaktadır. Bu durumun zamanla küçümsemeye, sonra karşınızdaki insanın doğru taraflarını dahi görmeyecek şekilde bir kibre dönüşmesi ayrı bir konudur.

Sonraki Adımlar

Siz negatif olmamayı başardıktan sonra yapılabilecek şeyler sizin mizacınıza veya durumun özelliğine göre değişebilir. 

Bazen karşınızdaki insanın olgunlaşma seyrini görebilirsiniz. Bu durumda beklersiniz.

Bazen yaşananları zihninize not edersiniz ve karşınızdaki insanın üzgün, öfkeli, kırgın veya depresif anlarında nasıl davranmanız gerektiğini hatırlarsınız. O anda konuyu uzatıp tartışmayı çıkmaza sokmazsınız. Ancak daha uygun bir zamanda konuyu anlatabileceğinizi düşünürsünüz.

Bazen de konu sizi ilgilendirmiyor olabilir. Bu durumda herhangi bir karşılık vermeye de gerek yoktur.

Bazen karşınızdakinin suyuna gitmek, “Haklısın!” diyebilmek gerekebilir.

Negatif Hisleri İfade Etmeme Adına Bir Egzersiz Önerisi

Günlük tutmak aslında her durum ve konsept için ayrıca depresyona, plansızlığa ve kararsızlığa karşı da güzel bir egzersizdir. Hiçbir işe yaramasa bile zamanla kendinizi daha iyi tanıma adına olumlu bir şey yapmış olursunuz. Örneğin “Ben bir yıl önce şu konularla meşgulmüşüm. Ne kadar basit şeylerle uğraşmışım!” diyebilirsiniz.

Laboratuvarlarda deneylerle uğraşanlara deneyleriyle ilgili günlük notlar almalarını, yapacakları deneydeki hedeflerinin ve sonucun ne olduğunu kaydetmeleri söylenir. Bu da onların adım adım neler yaptıklarını ve bir dahaki sefere neler yapmaları ve yapmamaları gerektiğini gösterir. Kişisel gelişim adına da bu teknik uygulanabilir.

Geçmişteki bazı sofi meşrep zatların veya alimlerin gün içinde işledikleri günahları ve salih amelleri yazdıkları ifade edilir. Bu da onların günlük tutmanın kendi manevi terakkileri adına uyguladıkları bir yöntem olduğunu göstermektedir.

Dualarınızı da günlük olarak veya arada bir yazabilirsiniz. Onların gerçekleştiğini gördükçe Allah Teala’ya itimadınız daha bir artacaktır. Bu hususun farklı faydaları da görülebilecektir.

Ayrıca “Ben şu duaları yapayım.” şeklinde bir hedef belirleme olarak değil ancak bir çizelge hazırlayıp “Bunları ne kadar yapmışım?” şeklinde görmek, kendinizi o konuda kontrol etmek için de yazılı notlar şeklinde çalışmalar yapabilirsiniz.

Negatif duygularınızı gün içinde her seferinde veya daha şiddetli olanlarını seçerek not alarak kaydedebilirsiniz. Ne kadarından kurtulup ne kadarından kurtulamadığınızı görmeniz adına bu da faydalı olacaktır.

Allah Teala’dan bizleri bu dünyada afiyet içinde yaşatmasını ve ahirette de bize güzellikler ihsan etmesini diler ve dileniriz.