Öğrenim Kredisi Caiz midir?

Soru: Öğrenciyken devletten alınan KYK kredisini kullanmak caiz midir? Bu kredi faiz olarak değerlendirilebilir mi?

Cevap: Öğrencilere devlet tarafından sağlanan öğrenim kredilerinin dinî açıdan hükmü sıkça merak edilen bir konudur. İslam hukukunda faiz (riba), temelde ticari ilişkilerde ve borçlanmalarda fazlalık şartıyla alınan ve verilen bedeli ifade eder.^[1] Ancak devlet tarafından öğrencilere sağlanan öğrenim kredileri, klasik ticari borç ilişkilerindeki faiz kavramına uymayan farklı bir yapıya sahiptir.

Öğrenim kredileri temel olarak sosyal devlet anlayışının bir parçası olarak öğrencilere eğitim sürecinde maddi destek sağlama amacını taşır. Burada devletin gayesi kâr elde etmek değil, eğitim sürecini destekleyerek nitelikli insan kaynağı yetiştirilmesine yardımcı olmaktır. Kredilerin geri ödenmesi aşamasında anaparanın üzerine eklenen tutar ise, piyasa faiz oranlarıyla ticari kazanç elde etmek yerine genellikle enflasyon veya yeniden değerleme oranlarına dayalıdır. Böylelikle devlet sağlanan kredinin reel değerini korumayı hedeflemektedir.^[2]

Ayrıca kredi geri ödemeleri konusunda zaman zaman aflar, borç ertelemeleri, yapılandırmalar ve farklı kolaylıklar sunulmaktadır. Bu tür düzenlemeler söz konusu kredilerin faiz temelli bir kazanç mekanizmasından ziyade sosyal destek amacına yönelik olduğunu açıkça göstermektedir. Bu krediler geleneksel ticari faiz (riba) tanımına uymadığından, dinî açıdan sakınılması gereken faiz kapsamına girmez.^[4]

Sonuç olarak öğrencilerin devletten öğrenim kredisi almalarında ve bu kaynağı eğitim amaçlı kullanmalarında dinî açıdan herhangi bir sakınca bulunmamaktadır. Krediyi kullanan öğrenciler açısından manevi bir sorumluluk veya vebal söz konusu değildir.

_{[1]: İslam hukukunda riba, borç verilen bir paranın veya malın, belirli bir süre sonunda misliyle veya bir fazlalıkla geri alınmasıdır. Kur'an-ı Kerim'de (Bakara, 2/275-279) ve hadislerde kesin bir dille yasaklanan faiz, haksız kazanca yol açması ve sermayenin emeksiz bir şekilde artmasına neden olması sebebiyle haram kılınmıştır. Detaylı bilgi için bkz. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, "Faiz" maddesi.}

_{[2]: Türkiye'de öğrenim kredisi geri ödemeleri, 5102 sayılı Yüksek Öğrenim Öğrencilerine Burs, Kredi Verilmesine İlişkin Kanun’un 16. maddesine göre düzenlenir. Bu maddeye göre geri ödeme tutarı, kredinin verildiği tarihten geri ödemenin başladığı tarihe kadar geçen süredeki Türkiye İstatistik Kurumu'nun Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) artışları uygulanarak hesaplanır. Bu yöntem ticari bir faiz oranından ziyade, paranın enflasyon karşısındaki değer kaybını telafi etme amacını taşır.}

_{[3]: T.C. Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu, öğrenim kredileriyle ilgili verdiği fetvalarda bu konuya açıklık getirmiştir. Kurul, devletin öğrencilere verdiği kredilerin amacının ticarî kâr elde etmek olmadığını, geri ödemedeki fazlalığın ise enflasyon farkından kaynaklandığını belirtmiştir. Bu sebeple, devletin verdiği öğrenim kredisini almanın ve kullanmanın dinen bir sakıncası olmadığı yönünde görüş bildirmiştir. Bkz. Din İşleri Yüksek Kurulu Kararları.}