Sosyal Medyada Göze Çarpan Haram Görüntüler
Soru: Günümüzde sosyal medyayla çokça haşir neşir oluyoruz. Instagram, Facebook, Youtube gibi uygulamaların keşfet kısımlarında da bazen açık görüntüler oluyor ve ister istemez o görüntülere bakılabiliyor. Bu bakışın hükmü nedir? Bu bakışlar için “Ben etkilenmiyorum.” diyen bir erkek doğru söylüyor olabilir mi? Yoksa bu bir bahane midir? O platformlarda amaçsızca sırf kafa dağıtmak, vakit geçirmek uygun mudur? Sonuçta “Mümin erkeklere söyle gözlerini haramdan sakınsınlar.” ayeti var. Bu ayeti bilen birisi “Hayır ben o görüntülerden etkilenmiyorum.” diyebilir mi?
Cevap: Erkekler biyolojik programları gereği henüz ergenliğe girmeden, genellikle 6 yaşlarından sonra ve 80’li yaşlarına kadar söz konusu görüntülerden etkilenirler. Etkilenmeye programlı oldukları için etkilenmeme şansları yoktur. Sadece, örneğin deri tabaklanan yerlerde çalışan birisinin kötü kokuya alışık olması nedeniyle kötü kokudan etkilenmemesi gibi durumlar söz konusu olabilir. Bunlar da son derece uç ve istisnai durumlardır.
Yukarıda verilen yaş aralığı boyunca vücutta salgılanan hormonların miktarları dönem dönem değişebildiği gibi anlık olarak da değişebilir. Hatta bir erkek böylesi görüntülere hiç bakmaz bir hâlde iken bile, örneğin bir kafede oturup tamamen konsantre bir şekilde kitap okuyorken bile odaklandığı alan dışındaki seslerden, siluetlerden, ortamın genel havasından etkilenir. Çünkü her insanın bir fark etme alanı vardır ve insan odaklandığı alan dışında olup biten şeylerden de etkilenebilmektedir. Dolayısıyla bir insan veya bir erkek etkilendiğini fark etmese de ister istemez bu tip durumlardan etkilenmektedir.
Diğer yandan birisi “Etkilenmiyorum.” derken bizzat gözünü dikip o görüntülere bakmadığını kastediyor olabilir. Bu durumda etkilenmediğini söylerken doğruyu söylüyordur. Ancak özellikle bakılmasa da sadece görmek de insanı bir derece etkileyecektir.
Gözleri haramdan sakınma emrine gelince: Kur’an’da “Mümin erkeklere söyle gözlerini haramdan sakınsınlar.”1 ayetinin manası açıktır. Ancak devamındaki ayette “Mümin kadınlara da söyle, gözlerini (haramdan) sakınsınlar ve iffetlerini korusunlar.”2 emri vardır. Çünkü bakmak her iki cinsi de aktif biçimde etkilemektedir. Realite budur.
Bir insan evden işe veya okula her gün gidip geldiği yolu ve alternatif yolları bilir. Bu yollardan hangisini kullanırsa harama daha kolay girebileceğini, hangisini kullanırsa harama girme ihtimalinin daha düşük olduğunu da bilir. Yaşadığı şehirde hangi mekanların harama daha açık hangilerinin daha kapalı olduğunu da bilir veya kısa sürede öğrenebilir. Öğrendikten sonra mesele insanın kendi iradesine kalmıştır. Bir trafik kazasında trafik kurallarına uymayanların sorumlu tutulmaları gibi bir harama girildiğinde de harama götüren yollara dikkat etmeyenlerin sorumlu tutulmaları doğaldır.
Haramlara karşı dikkatli olma ve haramı henüz işlemeden harama vesile olabilecek yol ve durumları ortadan kaldırma önemlidir. Bu durum sadece harama bakmak günahından ibaret değildir. Örneğin bir arkadaş grubunun kendi arasındaki konuşmalarında başka insanların şiddetli bir şekilde gıybeti ediliyor veya o insanlarla alay ediliyorsa ve siz de bu arkadaş grubunda “Gıybet etmeyin, kınamayın.” diyemiyorsanız o ortamda kalmaya devam etmeniz durumunda sizin de vebaliniz olacaktır. Böyle bir arkadaş grubunda bir kere bulunmak kazayla olmuş olabilir, ikincisinde bir mecburiyet doğmuştur ancak üçüncü sefer artık o gruba devam etmek de o günahlara ortak olmak demektir.
Yahut bir insan oruç tutarken ikindi ile akşam vakti arasında aşırı sinirli olduğunu fark eder ve çevresindeki insanlara maddi-manevi açıdan eziyet ettiğini görür. Bunun biyolojik veya psikolojik nedenleri olabilir. Ancak bu birkaç kez tekrarlandıktan sonra bu durumu kontrol altına almak için kitap okuma, o saatlerde uyuma veya yalnız kalma gibi yollara başvurmalı, aktif bir çare arayışında olmalıdır.
Gerek sosyal medya platformları olsun gerek başkaca internet siteleri veya uygulamaları olsun bir insan başka bir şeyle uğraşırken karşısına bakıldığında haram olacak görüntüler çıkabilmektedir. Bu görüntülerin internet kullanıcısına dolaylı bir sorumluluğu ve vebali olabilmektedir. Bu görüntüler genellikle reklamlar şeklinde olabilir. Bu durumda kullanıcı o reklamları engelleyen uygulamaları kullanabilir. Böylece o rahatsız edici görüntülerden kurtulma adına aktif bir çaba gösterilmiş olur. Çünkü böylesi haramlara girmemek için önceden önlem almak ve aktif bir çaba göstermiş olmak önemlidir. Ayrıca her türlü çabaya rağmen bu tip manzaralarla halen nadiren de olsa karşılaşmak yine de mümkün olabilmektedir.
Diğer yandan, soruda geçen konu soru sahibinin değil de bir başkasının bizzat faili olduğu bir konu ise bu durumda mesele bir başkasına anlatılacak demektir. Bu konunun anlatılacağı kişi direnç de gösterebilir, uyarıları dikkate alıp daha dikkatli davranmaya da başlayabilir.
Bu noktada bir husus daha vardır ki belirtmemiz gerekir: İlgili kişi müstehcen görüntülerin peşine düşmüyorsa, bu görüntüleri özellikle aramıyorsa, mesele sadece arada sırada bu tip görüntülerin istemsiz bir şekilde reklam ve benzeri nedenlerle ortaya çıkmasından ibaret ise böyle durumlarda ilgili kişileri çok fazla sıkıştırmak da doğru olmayabilir. İlgili kişinin o tip uygulamaları kullanmasını bırakması adına kendiniz dua edebilirsiniz ve bunun hayrını görebilirsiniz. Bu söylenenler “O uygulamalar tamamen zararsızdır, boş verin bir şey olmaz.” manasında anlaşılmamalıdır. Ancak kişiler arası sağlıklı iletişim ve günümüzün mevcut realitelerini görüp ona göre davranmak verimli olacaktır.
Özellikle yaşadığımız devirde ortalama bir erkeğin açık saçık görüntüler peşinde koşmaması dahi önemli bir nimet sayılmalıdır. Diğer taraftan bir kadın eşinin harama karşı bu kadar hassas olmasını istiyorsa örneğin eşini akşam saatlerinde alışveriş merkezlerine veya şehrin kalabalık ve canlı ortamlarına gezmeye götürmemelidir. Bu da tutarlılık açısından önemlidir.
Sonuç olarak meselenin iki yönü vardır.
Birincisi: Aktif olarak bir insan ağır müstehcenlik veya ağır açık saçıklığı hayatının içinde aramıyorsa bu durum bu devir için güzel bir ahlak sayılmalıdır.
İkincisi: Ancak bu durum açık saçıklığı hafife almaya da dönüşmemelidir. Şeytan bir insana cinayet işletmek istediği zaman başlarda “Git şu adamı öldür.” şeklinde vesvese vermez. Önce “Bir yumruk at.”, sonra “Onu yarala.” deyip, bunları yaptırdıktan sonra “Öldür.” şeklinde telkinlerde bulunur. Benzer şekilde açık saçıklığın peşinde olma hali de açık saçık görüntüleri önemsememekle başlar diyebiliriz.
1 ) Nur, 30
2 ) Nur, 31