Tefsir okumak üzerine

Soru: Tefsir okumak istiyorum, hangisini önerirsiniz?

Kısa cevap: Tek bir tefsir okuyacak zamanınız varsa Elmalılı’nın tefsirini okuyabilirsiniz.
 

Cevap: Daha geniş vakti olanlar için, meşhur tefsirlerin bazılarının kütüphanemizde bulunması faydalı olacaktır: Elmalılı, Konyalı Vehbi Efendi, Ömer Nasuhi, Mevdudi, Seyyid Kutup, Kurtubi, Razi vb. Bununla birlikte, bu tefsirleri okurken dikkat edilmesi gereken noktalar da vardır.

1. Malumunuz, hadis rivayetlerinin sayıca çoğunluğu uydurma veya çok zayıftır. Fetva veren âlimler hadislerin sıhhatine dikkat etmişse de, maalesef mutasavvıflar ve tefsirciler kaynağı olmayan rivayetleri daha rahat kullanmışlardır. Esbab-ı nüzul ve “Bu ayet şunun hakkındadır.” rivayetlerinin azınmsanamayacak bir kısmı asılsızdır.

2. İsrailiyat kaynaklı nakledilen çok şey var ki, hiçbir asılları yoktur ama tefsirlerde bu hikâyelere de rastlarız.

3. Eski tefsirlerden, hüküm bildirirken sert bir dil kullananlar olmuştur. Sanki insanlardan değil, makinalardan veya taşlardan bahseder gibi bölümler vardır. Günümüzde bu durum insanları rahatsız edebilmektedir.

4. Bir açıdan normal ama aktüel kaygılar tefsirlere çok girmiştir. Razi’yi okursanız din sanki sadece mûtezile-ehli sünnet kavgasından ibaret sanabilirsiniz; Seyyid Kutup okursanız İslam'ın tek emrinin direnmek ve savaşmak olduğunu zannedersiniz; bir diğerini okuyunca Efendimiz (sav) erken gelmiş Marx gibi görünür; bir diğerinin tek derdi Kur’an'daki bilimselliktir gibi gibi… Bu yüzden tek bir tefsir yerine farklı kaynakların bir arada okunması daha güzel olacaktır.

5. Tefsirlerin bir kısmında müfessirlerin (bilmeyerek de olsa), Kur’an'ın ne dediği anlamaya çalışmaktansa kendi doğru bildiğini Kur’an'a söyletmeye çalıştıklarını görebiliriz. 
 

Tekrar ifade etmekte fayda var. Bu yukarıdaki maddeler tefsir okunmaması gerektiğini ifade etmiyor. Bu maddelere dikkat ederek okumak, bazı zararlardan kurtulmayı ve daha çok istifadeyi sağlar.

Kur’an hakkında ilk okunması gereken eser aslında ayetlerin nüzulünü de anlatan siyer kitaplarıdır. Böylece Kur’an’a kendi akışı içinde bir derece aşina olunur.

Sonra da mümkün olduğunca çok sayıda farklı tefsire bakılırsa, ilim öğrenmek için bu daha faydalı bir yöntem olacaktır.

Ayrıca mealli bir mushaf okumak veya güzel sesli yavaş okuyan bir kâriden Kur'an dinleyip takip etmek, bunları yaparken de Kur'an'ın o anda size hitap ettiğini düşünmek çok faydalıdır.