Tuvaletin Yönü Kıbleye Dönükse Ne Yapmalıyız

Soru: Evlerde tuvaletin yönü kıbleye dönük ise ne yapılabilir?
 

Cevap: Hiçbir şey yapılmasına gerek yoktur. Çünkü kapalı mekanlarda tuvaletin yönünün nereye dönük olduğunun bir önemi yoktur.

Bir hadis-i şerifte “Ben sizin babanız yerindeyim. Size öğretiyorum. Tuvalete geldiğiniz zaman, küçük ve büyük abdest bozarken kıbleye önünüzü dönmeyin ona arkanızı da dönmeyiniz. Ancak yönünüzü doğu veya batıya doğru çeviriniz.”¹ buyrulur.

Bu meselenin hikmeti bizce iman ve İslam’la ilgili konularda şuurumuzun tam olması, zihnimizin zaman, mekân ve kıble gibi kavramlarla bağlantısının temiz ve nezih kalması içindir. Yani Kur’an ve sünnet nasıl ki namaz vakitlerinin belirlenmesi aracılığıyla zihnimizin zaman kavramıyla bağlantısını kurar; Kâbe, harem bölgesi, Mescid-i Nebevi gibi mekânlarla zihin ve mekân arasında bir bağlantı kurmuş olur. Bu bağlantının temiz kalması için de gerekli yolları gösterir.

Örneğin Hz. Enes’ten (ra) nakledildiğine göre Efendimiz (sas) bir gün mescidin kıble kısmında bir tükürük görür. Bu duruma çok üzülür ve hemen yerinden kalkıp onu eline aldığı bir taş parçasıyla kazır. Sonra da insanlara şöyle buyurur: “İnsan namaza durduğu zaman Rabbine yönelmiş olur. Rabbi ise kendisiyle kıble arasındadır. O halde hiçbiriniz kıbleye karşı tükürmesin. Mecbur kalınca (mescit dışına çıkınca) sol tarafına veya ayağının altına tükürsün.”²

Diğer yandan tuvalet ihtiyacının giderilmesi esnasında kıbleye dönük olunması yasağının açık alanlar ve sütresiz (kıbleyle araya konulan engel) alanlar için geçerli olduğunu da şu rivayetten anlıyoruz: Mervan el-Asgar’ın anlattığına göre kendisi bir gün Abdullah ibn-i Ömer’i (ra) devesini kıble istikametine doğru çökertip kendisinin de devesine doğru çömelip ihtiyaç giderirken görür. İbn Ömer’e “Bu tarz (yani kıbleye dönük) bevletmekten yasaklanmadık mı?” diye sorunca Abdullah ibn Ömer şu cevabı verir: “Evet, ama bundan açık arazide nehyedildik. Seninle kıble arasında sana perde olan bir şey varsa bu durumda bevletmende bir beis yoktur!”³

Bu hadislerden hareketle alimlerimizin bir kısmı açık arazide kıbleye dönük olarak ihtiyaç gidermeyi haram, kimisi de mekruh olarak görmüştür. Bazı alimlerimiz de meselenin sadece adapla ilgili olduğunu ifade etmişlerdir. Biz de bu görüşteyiz. Çünkü Efendimiz’in (sas) meseleyi direkt haram olarak anlaşılmaya müsait bir tarzda ifade etmediği görülüyor. Ancak haram diyemesek bile böyle bir davranışın Efendimiz (sas) tarafından çirkin karşılandığı da açıktır. Bu çirkinlik ve nehyetme ise sadece açık araziler ve kıble ile araya sütre konulmayan durumlar için geçerlidir.

İnsanlar evlerini yaparken veya ev satın alırken bu durumu, yani tuvaletin yönünün nereye doğru olduğunu dikkate alabilir. Aslında bu da şart değildir çünkü kapalı alanlarda tuvaletin yönünün nereye doğru olduğunun bir önemi yoktur ancak insan illaki rahat etmek istiyorsa bu durumu göz önüne alabilir. Fakat satın alınan veya kiralanan bir evin tuvaletinin kıbleye dönük olması kişinin kendi iradesi dışında karşılaşacağı bir durumdur. Bu durum ise bir evi satın alan veya kiralayan kişi için dini açıdan hiçbir sorumluluk oluşturmaz. Aynı durum alışveriş merkezleri veya dinlenme tesislerindeki tuvaletler için de geçerlidir.

Son olarak bu gibi meselelerin dinin esasına ait olmadığını da belirtelim. Yani bu tarz ayrıntılar aslî manada önemli oldukları için değil, dini yaşamada kemalin tam olması için beyan buyurulmuş meselelerdir.
 

_{1 ) Buhari, Vudu, 11; Nesai, Tahare, 20}

_{2 ) Buhari, Salat, 34-36; Müslim, Mesacid, 50-53}

_{3 ) Ebu Davud, Taharet, 4}