Köpek beslemek caiz değil midir?
Soru: Evde köpek beslemek neden caiz değildir? Bu konuda hadisi şerif var mıdır?
Cevap: Bu konuda ayet olmasa da sahih ve manası açık hadisler vardır. Bu hadislerin en önemlilerinden ikisi şu şekildedir:
“Sürü veya av veya ziraat köpeği dışında bir köpek besleyen kimsenin ecrinden her gün bir kırat (bazı rivayetlerde iki kırat) eksilir.”1
Adiy b. Hatim’in rivayetinde: “Ey Allahın Rasulü! Biz eğitilmiş köpeklerimizi ava gönderiyoruz (bu durumda ne olur), dedim. Rasûlullah (s.a.v) da: Eğer (eğitilmiş) köpeğini ava gönderdiğinde, üzerine Allah’ın adını anarsan o avı ye.” dedi. Ben de: Köpek avı öldürürse (ne olur) dedim. Rasulullah da: “Eğer köpek avı öldürür ve senin köpeğinden başka bir köpek de ona iştirak etmemişse onu ye.” dedi. Ben de “Eğer köpek avdan yerse ne olacak?” dedim. Rasulullah (sav) “Onu yeme çünkü köpek o avı senin için değil ancak kendi nefsi için tutmuştur.” dedi. Ben de “Köpeğimi ava gönderiyorum ve köpeğimle birlikte başka köpekler de buluyorum.” deyince Rasûlullah (s.a.v): O avı yeme çünkü sen ancak kendi köpeğin üzerine besmele çektin başka köpek üzerine besmele çekmedin.” dedi.2
Bu hadislerde beslenmesine ve bulundurulmasına izin verilen köpeğin eğitimli köpekler olduğunu görüyoruz.
Belli ve gerçek bir ihtiyacı giderme adına bir eğitim verilen köpekler dışında köpek beslemenin aleyhine başka hadisler de vardır. Bu hadislerde ilk dikkati çeken bir ihtiyaca binaen olmayacak şekilde köpek beslemenin ahiret adına dezavantajlı bir şey olmasıdır. Hadiste direkt sevaptan eksilme olur buyuruluyor. Dolayısıyla bu hadisleri “O dönemlerde Medine’de köpek çoktu, insanlar için zararlıydı, kuduz riski vardı, bu yüzden hadislerde köpek beslemek yasaklanmıştı.” diyerek yorumlayamayız. Çünkü bu yorumların önünü kapatan ve açıkça sevaptan ve günahtan bahseden hadislerdir bunlar.
Ayrıca bazı yorumlarda “evlerin bahçesinde güvenlik amacıyla beslemek” durumunda köpek beslenmesine cevaz verildiğine de rastlanmaktadır. Ancak mesele evin içinde veya dışında beslemek değildir. Önemli olan gerçek bir ihtiyacın karşılanmasıdır. Örneğin çok miktarda tavuk besleyen veya şehirden uzakta zararlı hayvanların telef edebileceği tarım ürünleri yetiştiren birisi bunların güvenliği için bahçesinde/tarlasında köpek bulundurabilir. Görme engelli birisi de bu iş için özel yetiştirilmiş rehber köpeklerden faydalanabilir. Başkaca gerçek ihtiyaçlar da düşünülebilir ve liste uzayabilir. Ancak şehrin içinde, güvenlik kaygısının bulunmadığı durumlarda bahçede köpek beslemek veya bulundurmak da uygun olmayacaktır. Burada önemli olan ihtiyacın gerçek bir ihtiyaç olmasıdır.
Gerçek bir ihtiyaç dışında köpek beslemenin caiz olmamasının nedenine gelince: Efendimiz (sav) bunun sebebini açıklamamıştır. Köpeklerin geçmiş dönemlerde ciddi manada çevre kirliliğine neden olmaları, salyaları, terleri veya necaset durumları nedeniyle abdest ve namaza mani olma durumları vardır. Günümüzde de insanları korkutabilmeleri, büyükşehirlerde bile gruplar halinde yaşayarak insanlara saldırabilmeleri, hatta bazen ölümlere neden olmaları, bazı hastalıklara neden olabilmeleri gibi durumlar ortadadır ve bu olumsuzluklar bir realitedir. Ancak bunların hiçbirisine hadiste açıklanmadığı için caiz olmama nedeni olarak bakamayız. Bunlar insanların kendi bakış açıları çerçevesinde yaptıkları yorumlardır. Doğru veya yanlış olabilirler. Efendimiz (sav) sebebini bizzat bildirmediği için de hiçbir sebebe “Kesin sebep budur.” diyemeyiz. Çünkü bu Efendimiz’in (sav) ağzından konuşmak olacaktır.
Bununla birlikte insanlar kendi anladıklarını ifade edebilirler.
Örneğin insanlarla köpekler arasında günümüzdeki ilişkiye dair şunlar söylenebilir: Köpekler kendi sosyal yapıları içerisinde bir cins toplumsal evrim geçirerek insanlarla daha fazla iç içe yaşamaya başlamışlardır. İnsanların toplumsal yaşamlarında daha fazla yer etmeye başlamışlar ve insanları da az çok taklit edebilir hâle gelmişlerdir. Böylece sahipleri veya beraber yaşadıkları insanlar için adeta yarı insan haline gelmeleri gibi bir durum söz konusudur. İnsanların sevme, sevilme, iletişim ve dostluk kurmakla ilgili ve başka insanlara yönelik olarak hazırlanmış, ayarlanmış hislerini az çok tatmin edebilir duruma gelmişlerdir.
Ancak bu tatmin zararlı ve problemli bir tatmin duygusudur.
Neden?
Mucizevi bir hap icat edildiğini düşünün. Bu hap insanların acıkma hislerini tamamen kapatıyor olsun. Böylece bu hapı alan insanlar hiç acıkma hissetmeyecek ve yemek yemek zorunda da kalmayacaklardır. Bu obezite, tip 2 diyabet gibi hastalıklar açısından güzel ve faydalı bir icat gibi görünebilir. Ancak bu hapı devamlı kullanma durumunda insanlar yemek yememeye, beslenmemeye bağlı olarak bir süre sonra öleceklerdir.
Benzer şekilde, insanın köpeklerle iletişimi insanlarla kurması gereken iletişim ihtiyacını bir yönüyle tatmin eder hâle gelir. Zaten köpeklere karşı ilginin en önemli nedenlerinden birisi belki birincisi budur. Ancak köpeklerle kurulan bu duygusal ilişkiler insanların gerçekten işine yarayacak, anlamlı, verimli, manevi olarak da besleyici ilişkiler kurmalarına mani olacaktır ve olmaktadır.
Evet! İnsan genellikle bedelini ödemeden ve farklı zahmetlere katlanmadan bir şeyler yapmak ister. Mesela sofrada yenilecek bir ürünü yetiştirme, toplama, mutfakta doğrama, pişirme gibi zahmetlere hiç girmeden yemek ister. Aynı şekilde insanlarla iletişim ve ilişki kurmada da bedel ödemek, var olan zahmetlere katlanmak istemez. Kurulacak iletişim ve ilişkide sabretmenin gerekli olduğu, kendisinin de törpülemesi gereken sivri yönlerinin bulunabileceği ve bunlar üzerine çalışması gerekeceği, daha önceden sahip olunmayan bazı alışkanlıklar edinmek gerektiği, var olan bazı alışkanlıklardan da feragat edilmesi gerektiği, kısacası yeni davranış kalıpları geliştirilmesi gerekmesi gibi gerçeklerle yüzleşmek zor gelecektir. Bu zahmetlerden kaçınarak kolay ve net ilişkiler kurma arzusu gibi bir meylin varlığı anlaşılabilir. Ancak aynı zamanda böyle bir meylin insanların sosyal kabiliyetlerini, diğer insanlarla ünsiyet ve empati kurma, gerçek anlamda sosyalleşme, insanlara faydalı olma gibi gerçek kabiliyetlerini azaltacağı da bir gerçektir.
Evet, duygusal yönden köpek beslemek insanı bir yönüyle tatmin edebilir ancak bu tatmin sigara veya istimnanın sağlayacağı tatmin gibi bir tatmindir. Gerçek ve huzur verici bir tatmin değildir.
Bir köpeği beslemek, onunla oynamak, onun şirinliğine kapılmak, insana ilgi göstermesinden hoşlanmak cazip gelebilir. Köpekler insanları yargılamaz. İnsan ilişkilerinden kaynaklanan arızalar insan-köpek ilişkilerinde pek bulunmaz. “İnsanları tanıdığımdan beri hayvanları daha çok seviyorum.” diyebilirsiniz. Ancak hakikatte insanlar arası ilişkilerdeki arızalarda hiçbir zaman bütün suç tek bir tarafın değildir. Herkes herkesi suçlama eğilimindedir ama kendini suçlamak çok az rastlanır bir erdem haline gelmiştir.
-Dolayısıyla insanların, insanlar arasındaki ilişkilerde yaşanan arızalarda kendi suçunu veya arızasını da görüp anlamasına mani olacağı için,
-İnsanlarla sıcak ve samimi ilişkiler kurmaya, kendinden de bazı yönlerden feragat ederek sosyalleşebilmeye, karşılıklı problemlerde yine karşılıklı çözüm üretme becerisi kazanarak terakki etmeye mani olacağı için gerekli hâller dışında köpek beslemenin haram olduğunu kişisel bir yorum olarak söyleyebiliriz.
Bu noktada bir dipnot düşmemiz gerekiyor: Hadislerde köpekten başka hayvanların beslenmesiyle ilgili açık bir yasak göremeyiz. Çünkü yukarıda bahsedilen mesele en net köpeklerde görünüyor. Gerçi Efendimiz’in (sav) güvercin peşinde koşan bir adama bakarak “Bir şeytanı kovalayan bir şeytan.”3 gibi ibareleri vardır ancak bu günümüzde örnekleri görülen bir cins bağımlılık hatta o hayvanlar üzerinden kumar oynama-oynatma gibi durumlara mahsustur.
İnsanın ilgiye ve sevgiye olan temayülünü hayvanlara yöneltip bir de bunu tefahür, tekasür, zinet gibi kullanma, yani başkalarına karşı övünme, sayıyı artırma, gereksiz süsleme aracı haline getirme gibi durumlar elbette caiz olmayacaktır.4 Bu nedenle de insanın duygusal merkezinin dengesini ciddi anlamda bozma potansiyeli çok yüksek olan evde köpek beslemek gibi alışkanlıklar caiz değildir. Sadece köpek değil; kedi, kuş, balık beslemek de insanı etkilemesi ve bu etkinin yönü, dozu, ağırlığı ölçülerinde önce mekruh, sonra tahrimen mekruh, sonra haram olarak düşünülebilir.
Allah-u Teala’dan duygularımızı, eğilimlerimizi ve düşüncelerimizle davranışlarımızı yaratılış amaçlarına uygun şekilde kullanmamızı nasip etmesini diler ve dileniriz.
1 ) Buhari, Hars, 3, Bediü’l-Halk, 14; Müslim, Müsakat, 58, Ebu Davud, Sayd, 1; Tirmizi, Ahkam, 4; Nesai, Sayd, 14
2 ) Buhari, Zebaih 2, Sayd 2, 7; Müslim, Sayd ve Zebaih 2, 3, 4; Nesai, Sayd ve Zebaih, 7, 8
3 ) İ. Canan, Kütüb-ü Sitte, c. 17, s. 488, hadis no: 11134-1135
4 ) Daha geniş bilgi için bkz: https://kurantime.com/dunya-hayati-hayatu-d-dunya