Kur'an'ı Nüzul Sırasına Göre Okumak

Soru: Kitapçılarda nüzul sırasına göre dizilmiş Kur'an mealleri görüyorum. Bu tarz mealleri okumamızı tavsiye eder misiniz? Kur’an-ı Kerim’i nüzul sırasına göre okumanın artıları/eksileri nelerdir?

Cevap: Öncelikle nüzul sırasına göre tam, kesin bir metin bulamazsınız. Kur’an-ı Kerim çoğunlukla sûre sûre değil pasaj pasaj indirilmiştir. Mesela Alak Sûresi ilk inen sûre olarak bilinir ancak o surenin sadece ilk beş ayeti ilk inen ayetlerdir. Daha sonra Müddessir suresinin ilk ayetleri nazil olmuştur. Yani Müddessir sûresi de bir bütün olarak inmemiştir. Bazı alimler bütün bir sûre olarak ilk nazil olan sûrenin Fatiha olduğu kanaatindedirler. Yani “nüzul sırası” derken bir bütün hâlinde sûreleri baz alırsanız bazı zahmetler ortaya çıkabilir. 

Bunun dışında pasaj olarak ele alınca da pasajlara dair nüzul sırası kesin değildir. Yani bu konudaki rivayetler muhteliftir ve üzerinde tam bir ittifak yoktur. 

Farklı rivayetlere rağmen yine de eldeki verilere göre mümkün olduğunca nüzul sırasına göre okumakta önemli faydalar vardır. Öncelikle Allah Teala’nın -tabiri caizse- mümin bir insanın zihnini ve duygularını adım adım nasıl inşa ettiğini görebilirsiniz. Buradan da büyüklerinden gördüklerini yapmak suretiyle Müslüman olan insanların bazı eksiklerini görürsünüz. Mesela biz namazı ya da orucu çok küçük yaşlarda görmüşüzdür. İslam bizim için namazla ve oruçla başlayan bir şeydir. O yüzden az çok namaz kılsak oruç tutsak bile otuzlu kırklı yaşlarda hala namazı oturtamama, halen bazı konularda sabırsızlık, tevekkülsüzlük, tam sonuçlarıyla inanamama, ehli dünyaya yönelik bir cins gıpta, bazen haset, “Ne güzel eğleniyorlar, mutlular, biz burada bir sürü sıkıntı çekiyoruz.” gibi hisler görürsünüz. 

Oysa Kur’an-ı Kerim’in ilk nazil olan ayetlerde; iman, tevhid, nübüvvet, kıyamet, haşir ve ahiret, tevekkül, tefekkür, her meseleyi Allah’a bağlama, her şeyin sonunda ve başında ve içinde ve dışında -yani evvelinde, ahirinde, zahirinde, batınında- Allah-u Teala’yı görme ve gösterme, pek çok noktada hikmetle düşünme ve öyle hareket etme, günlük hayatın bize sıradan gelen olaylarının hepsini ama hepsini Allah’a bağlama, her noktada Allah-u Teala ile içsel irtibat kurma konusunda vurgularla dolu olduğunu görürsünüz. Aynı zamanda hayat bizi daralttığı vakit daralmamaya ve hayat bize güzel davrandığı, hoş davrandığı, cömert davrandığı vakitlerde de şımarıklığa düşmemeye yönelik pek çok ayeti görürsünüz. Sonra da anlarsınız ki beş on sene bu şekilde eğitim aldıktan sonra zaten beş vakit namaz, oruç, zekat, hac vb. ibadetler çok daha iyi oturmaktadır. 

Hasılı nüzul sırasına göre hazırlanmış Kur'an veya mealler okunabilir ve bunun çeşitli faydaları da olacaktır. Bununla birlikte meal yazarlarının niyeti, maksadı, garazı, kişisel ufku gibi faktörlerin metni etkilediği unutulmamalıdır. Bu konuda dikkatli olunmalıdır. Bu dikkatli olma durumu zaten caddede yürürken, TV izlerken harama bakmamak, hazır yiyecek seçerken dinen mahzurlu bir katkı içerip içermediğine dikkat etmek gibi hayatın içinde olan realitelerdir.