“Sen olmasaydın alemleri yaratmazdım.” hadisi sahih midir?
Soru: Kutsi hadis olduğu ve Allah-u Teala'nın Peygamber Efendimiz'e hitaben söylediği iddia edilen “Sen olmasaydın alemleri yaratmazdım.” minvalindeki hadis sahih midir?
Cevap: Hayır. Sahih veya zayıf, hadis değildir. Uydurma bir sözdür. Yani teknik tabiri ile “mevzu hadis” tir.
Hiçbir makul hadis kitabında yer almayan bu söz, her nedense tasavvufçular arasında itibar görmüş; o yüzden de halk arasında meşhur olmuştur.
Bu arada şuna dikkat edelim lütfen; bazı kıymetli zatların kitaplarında geçtiği için onların talebesi olan bazıları bu sözün hadis kitaplarında geçtiğini söyler hatta isim verirler.
Buna dair bir örneği aktaralım: “Bu hadis-i kudsî, Suyutînin El-Leâlil-Masnûa(1); Aliyyu’l-Kârînin El-Esrârul-Merfûa(2) ve diğer bir eseri olan Serhus-Sıfâ; Sevkânînin El-Fevâidu’l-Mecmûa(3); Hâfiz Aclunînin Keşfu’l-Hafâ(4); Muhammed Said Zalûlun Tahkîk; İmam-ı Nevevînin El-Ezkâr adlı eserlerinde kayıtlıdır. ”denmiş. Bu ilmin izzetine saygısızlık göstermektir ve bunu yapan kişiler bu hataya bilerek düşmüşlerse büyük ayıp etmişlerdir.
Bu söz için, kaynak olarak bahsedilen kitapların birkaçının ne dediğini nakledelim ve beraberce düşünelim:
1. Aliyyül Kârı, Mevzuat kitabında “Hadis değildir” demektedir.
2. Suyûtî, Leali kitabında “Mevzu = Uydurmadır” demektedir.
3. Acluni, Keşful Hafa’da “hadis değildir” demektedir.
Özür dileyerek söyleyelim, hadisleri tahkik edip “uydurmadır” diye not düşen insanların kitapları için “o kitaplarda geçmektedir” demek dürüst bir şey değildir.
Hadis bu metinle hiçbir yerde yoktur. Sadece Deylemi’de “Sen olmasaydın cenneti yaratmazdım. Sen olmasaydın dünyayı da yaratmazdım” şeklinde bir metinle geçse de, senedi bir şey ifade etmemektedir.
Bazı eserlerde “Bu söz hadis değilse de anlamca doğrudur” diye geçmektedir. Bizim de niyetimiz bu cümlenin anlamının yanlış olduğunu söylemek veya bu konuyu tartışmak değil. O farklı bir mesele. Ama hadis, kendi kaideleri olan bir ilimdir. Hadis ilmi açısından kaynağı olmayan sözlere “hadis” desek; dinî ilimleri kökünden yıkmış oluruz; zira fıkıhtan tefsire tüm dinî ilimlerin ayet ve hadisten başka kaynağı yoktur.
Tebliğ ve irşadı öne almış büyüklerimizin eserlerinde de uydurma veya zayıf hadisler yer almaktadır. Mesela Gazali’nin İhya-u Ulumud Din'i; İmam-ı Rabbanî’nin Mektubat'ı; Mevlana’nın Mesnevi'si, Said Nursi'nin Risale-i Nur'u gibi çok önemli eserlerde zayıf veya mevzu hadisler yer alabilmektedir. Bu büyük zatlar kendileri elbette hadis uydurmamışlardır ama halkın hadis olarak bildiği veya başka bu tarz eserlerde hadis diye geçen sözleri; irşat ve tebliğ maksadıyla kullandıkları olmuştur. Bu açıdan, herhangi bir vecize gibi kullanmışlardır.
İlaç için bakkala, tornavida almak için eczaneye gidilmez. İrşat ve ders almak için böyle mühim zatların eserlerini okumalıyız. Hadisleri de hadisçilerin tahkikli eserlerinden öğrenmeliyiz.
1 ) https://islamansiklopedisi.org.tr/el-lealil-masnua
2 ) "el-Esrârü’l-merfûʿa fi’l-aḫbâri’l-mevżûʿa (el-Mevżûʿâtü’l-kübrâ). el-Mevżûʿât (İstanbul 1289) ve Mevżûʿâtü ʿAliyyi’l-Ḳārî (İstanbul, ts.) adlarıyla da basılan eseri Muhammed es-Sabbâğ tahkik ederek neşretmiştir (Beyrut 1391/1971). Kitap ayrıca Mevlânâ Fazlülhak Dilâverî tarafından Hintçe’ye (Lahor 1887), Ahmet Serdaroğlu tarafından da yer yer bazı kısaltmalar yapılarak Türkçe’ye tercüme edilmiştir (Usûl-i Hadîs ve Mevzûât-ı Aliyyü’l-Kārî Tercemesi, Ankara 1966).
el-Maṣnûʿ fî maʿrifeti’l-ḥadîs̱i’l-mevżûʿ (el-Mevżûʿâtü’ṣ-ṣuġrâ). Lahor’da basılan eser (1302, 1315) daha sonra Abdülfettâh Ebû Gudde tarafından tahkik edilerek neşredilmiştir (Halep 1389/1969; Beyrut 1398/1978; Kahire 1984). Ali el-Kārî, mevzû hadislere dair bu iki eserinde mevzû olduğu konusunda ittifak bulunan hadisleri toplamış ve alfabetik olarak düzenlemiştir. 417 mevzû hadisin yer aldığı el-Mevżûʿâtü’ṣ-ṣuġrâ’da hadisler hakkında çok kısa bir değerlendirmede bulunurken 625 hadisi ihtiva eden diğer eserinde ise âlimlerin görüşlerini daha geniş şekilde zikretmekte ve tamamlayıcı bilgiler vermektedir. Bu hadislerden 402’si her iki eserde de bulunmaktadır. el-Mevżûʿâtü’l-kübrâ’daki hadislerden on beşi, diğer eserdekilerden de yedi tanesi hasen veya zayıf hadis olup mevzû değildir (bk. Halil İbrâhim Kutlay, s. 212, 244)."
https://islamansiklopedisi.org.tr/ali-el-kari
3 ) https://islamansiklopedisi.org.tr/el-fevaidul-mecmua