Şükür nedir?
Soru: Şükür ne demektir? Şükretmenin hikmeti nedir? Şükürle ilgili detaylı bilgi verebilir misiniz?
Cevap: Şükür çok tatlı bir konsepttir ve şükre dair kozmolojik bir sırdan da bahsedebiliriz.
Öncelikle şükür Arapça kökenli bir kelimedir, Kur'an'da defalarca tekrarlanıp vurgulanır. Kelimenin etimolojisini takip ettiğimizde geçmişte Arapların süt taşması esnasında, sütün taşan kısmına şe-ke-ra kalıbını kullandığını görüyoruz. Yani, "şükür"ün geniş anlam dairesine yaklaşmak için "Bir şeyin kendi cinsinden olan ekstrası, karşılığı, tepkisi." diyebiliriz. Bu şekilde bir tanımlama konsepti daha iyi anlamamıza yardımcı olacaktır.
Klasik İslami eserlerde geçen "Her nimetin şükrü kendi cinsindendir." tabiri bize nasıl daha iyi şükredeceğimizden ziyade şükrün ne olduğunu anlatır. Şöyle düşünebiliriz, bir vakıf bize "bir amaç için" bir buğday tarlası verdiğinde, o tarladan elde ettiğimiz buğdayı beklenen o amaç için sarf ettiğimizde onun şükrünü eda etmiş oluruz. Yani karşılığını vermiş oluruz.
Eskiler derdi ki "Şükür, verilen nimeti ma hulika lehinde sarfetmektir." Yani nimet ne için yaratılmış ise, nimeti o doğrultuda kullanmak…
O yüzden aklın, sağlığın, gözün, imanın, ilmin vs. şükürleri hep ayrı ayrıdır.
Bir de şükürle ilgili bir sır olduğundan bahsetmiştik. Şükürle alakalı sır nedir, biraz da bundan söz edelim.
Cenab-ı Allah, Kur'an'da; “Ve hatırlayın ki Rabbiniz size şöyle bildirmişti: Yüceliğim hakkı için şükrederseniz elbette size (nimetimi) artırırım ve eğer nankörlük ederseniz hiç şüphesiz azabım çok şiddetlidir.” buyurur. (1)
İşte şükürle ilgili bahsettiğimiz sır bu ayettedir. Şöyle bir düşünelim;
-Tarlayı işledikçe veriminin artması, başı boş bıraktıkça verimsizleşmesi,
-Kuyudan suyu çektikçe kuyuya su gelmesi, aksi taktirde kaynağın kuruması
-Kasları kullandıkça gelişmesi artması, kullanmayınca bazal düzeye inmesi
-Aklı kullandıkça zindeleşmesi, aksi takdirde gabileşmesi vs. hep bu sırla ilgili örneklerdir.
Nimetin yaratılma gayesini keşfettikten sonra, elinizdeki nimeti o gaye doğrultusunda sarf ederseniz Allah o nimeti artırırım diyor.
Zengin mi olmak istiyorsun? Zekatını, sadakanı ver. Parayı "ulvi gördüğün bir gaye" uğrunda sarf et.
Alim mi olmak istiyorsun? Teoriyi pratiğe dök, sahip olduğun bilgilerin güncelle bağlantısını kur ve onları hayatına yansıt.
Peki bizim gelenekten bildiğimiz ve "Oh çok şükür ya rabbi!" gibi cümlelerle ifade ettiğimiz şükür ne o zaman diye bir soru akla gelebilir. O da dille ve kalple ifade edilen minnettarlık hissidir, imanın şükrüdür. O şükür ise imanı artırır. Şükrün bir çeşidi olan minnet kelimesinin kökeni de Arapçadır.
Allah bizi kendisine hakkıyla şükredebilen ve verdiği nimetleri kendi rızası istikametinde kullanabilen kullarından eylesin. Amin!
1 ) İbrahim, 7