Müslüman olmayan ülkelerde yolculukta namaz
Soru: Amerika’da yaşıyorum. Çoluk çocuk uzun yolda seyahat ederken namaz meselesini nasıl ele almalıyız? Kadınlar arabada oturarak erkekler dışarda mı kılmalı? Dikkat çekme ihtimalinden ötürü cem ederek mi kılmalıyız? Veya yine çok dikkat çektiğinden dolayı erkek-kadın her ikisi de arabada mı kılmalı? Abdest alma işlemi zor olacaksa (özellikle kadınlar için) cem ederek mi? Detaylı bir açıklamada bulunabilirseniz sevinirim.
Cevap: Amerika’da, eyaletlere bağlı olarak namaz konusunda farklı sorunlar yaşanabilmektedir.
Bazı şehirlerde, araba ile (Amerika ölçülerinde) yakın sayılabilecek mesafelerde mescit bulunabiliyor. Müslümanların kurumlarında da mescit sorunu olmuyor. Bazı yerlerde çimlerde namaz kılsanız da aldıran olmayabiliyor.
Fakat daha küçük şehirlerde veya yol üstünde kır, benzinlik vb. yerlerde; tek başınıza veya cemaatle namaz kıldığınızda sizi ciddi miktarda endişe ve korkuya itebilecek tepkilerle de karşılaşmanız mümkün.
Diğer bir engel ise abdest konusu. ABD'de lavabolarda ayak yıkanması çok büyük problem. Öyle bir kültür yok ve bu tarz bir davranışa şiddetli tepki var.
Bu noktada temel esas şudur:
Rahatsız olunmasından şüphe edilen her durumda; yani; emin olduğu daha önce test edilmemiş her şüpheli durumda ibadetleri, daha kolay bir şekilde eda edebilirsiniz.
Hadislerde, korku veya çok ehemmiyetli bir şeye geç kalma veya yerlerin çokça çamur, sel olması.. gibi hallerde; hem namazların cem edildiğine, hem de hayvan üstünde namaz kılındığına rastlıyoruz.
Efendimiz (sallallahu aleyhi vesellem) namazları cem etmeye Hanefi mezhebindeki fetvaya göre daha yakındı.(1)
1. İlk çözüm cem olmalıdır. Öğle vaktinden sonra yola çıkılacaksa veya daha erken yola çıkılıp varılacak yere (veya otel odası gibi özgür bir yere) güneş batmadan varılacaksa; zaten bir cem sorunu çözmüş olur. Aynı şey akşam-yatsı için de düşünülebilir.
2. Google maps’den yol üzerindeki mescitler araştırılabilir. Namazlar, mescit ve diğer şartlara göre oralarda cem edilerek kılınabilir.
3. Cem edilerek problem çözülmemişse namaz arabada kılınabilir. Arabada kılma açısından erkek-kadın arasında fark yoktur. Çünkü müdahale her ikisi için de olabilmektedir, her ikisi de bahsi geçen ortamda namaz kılmaktan endişe edebilir.
Tabii ki emniyet hissedilirse veya sadece erkekler için emniyetli yer bulunursa, onlar normal kılabilir.
Abdest sorunu için de mümkünse mest kullanmak iyi bir çözümdür.
Özetle gerekli araştırmanızı yaptıktan sonra, herhangi bir sorundan endişe ediyorsanız, namazlarınızı cem ediniz. Ancak sorunu cem çözemiyorsa, arabada kılmayı deneyebilirsiniz.
1 ) Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), güneş batıya meyletmeden yola çıkınca, öğle namazını ikindi vaktine te’hir eder, ikindi olunca mola verir, ikisini cemederdi (beraber kılardı). Yola çıkmazdan önce güneş batıya meyletti (öğle vakti girdi) ise, hareketten önce her ikisini de (öğle ve ikindi) kılar sonra yola çıkardı.”
Bir rivâyette de şöyle gelmiştir: “…Acele yürümek gerekirse öğleyi ikindiye te’hir eder, ikisini birleştirirdi, keza ufuktaki aydınlık kaybolunca da akşamla yatsıyı birleştirirdi.” [Buhârî, Taksîru’s-Salât 16,15; Müslim, Müsâfirîn 46, (704); Ebû Dâvud, Salât 274, (1218, 1219); Nesâî, Mevâkît 42, (1, 284-285).]